Podmioty świadczące opiekę zdrowotną, takie jak szpitale, poradnie specjalistyczne, przychodnie czy kliniki medyczne, mają obowiązek dostosowania swoich platform cyfrowych do potrzeb wszystkich pacjentów, aby wyeliminować wykluczenie cyfrowe. W Polsce regulacje te zostały ujęte w Ustawie z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. W tym artykule omówimy, dlaczego dostępność cyfrowa jest kluczowa w kontekście usług medycznych, jakie są wymogi prawne oraz jak brak dostępności prowadzi do wykluczenia cyfrowego.

Czym jest dostępność cyfrowa?

Dostępność cyfrowa odnosi się do takiego projektowania stron internetowych oraz aplikacji mobilnych, które pozwala na pełne ich użytkowanie przez osoby o różnorodnych potrzebach, w tym osoby z niepełnosprawnościami. Dla usług medycznych, które coraz częściej są realizowane online, dostępność oznacza umożliwienie pacjentom rejestracji na wizytę, uzyskiwania informacji o swoim stanie zdrowia, a także dostęp do wyników badań czy konsultacji online – niezależnie od ograniczeń związanych z wiekiem, zdrowiem czy technologią.

Ustawa o dostępności cyfrowej – kluczowe założenia

Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. zobowiązuje wszystkie podmioty publiczne, w tym również placówki ochrony zdrowia, do zapewnienia, że ich strony internetowe oraz aplikacje mobilne spełniają określone standardy dostępności. W kontekście usług medycznych jest to szczególnie ważne, ponieważ brak dostępu do informacji i usług zdrowotnych online może mieć poważne konsekwencje dla pacjentów. Główne założenia ustawy to:

Dostępność dla osób z niepełnosprawnościami.

Strony i aplikacje podmiotów medycznych muszą być dostępne dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Dotyczy to nie tylko osób z niepełnosprawnością wzrokową (np. poprzez zapewnienie odpowiedniego kontrastu i opisów graficznych), ale także osób z ograniczeniami ruchowymi, słuchowymi i poznawczymi.

Deklaracja dostępności.

Każda placówka medyczna, która posiada stronę internetową lub aplikację mobilną, musi zamieścić deklarację dostępności, która jasno określa, w jakim stopniu jej serwis spełnia wymogi dostępności oraz jak zgłaszać ewentualne problemy.

Raportowanie i kontrola.

Podmioty medyczne są zobowiązane do regularnego raportowania swojej dostępności cyfrowej oraz reagowania na zgłoszenia dotyczące problemów z dostępnością. Brak zgodności z ustawą może skutkować nałożeniem kar finansowych.

Zgłaszanie trudności

Pacjenci mają prawo zgłaszać trudności w korzystaniu ze stron internetowych i aplikacji mobilnych placówek medycznych, a podmioty te muszą rozpatrzyć te zgłoszenia i odpowiedzieć w ciągu 30 dni.

Dlaczego dostępność cyfrowa jest kluczowa w służbie zdrowia?

Podmioty medyczne, takie jak szpitale, przychodnie Podstawowej Opieki Zdrowotnej, kliniki czy poradnie specjalistyczne, odgrywają fundamentalną rolę w zapewnianiu dostępu do opieki zdrowotnej. Brak dostępności cyfrowej tych placówek może wykluczać część pacjentów z dostępu do istotnych usług medycznych. Ważne jest, aby każda osoba, niezależnie od swoich zdolności, mogła:

• Korzystać ze stron internetowych i aplikacji mobilnych jednostek służby zdrowia.
• Rejestrować się na wizyty lekarskie online – szczególnie w sytuacjach nagłych, gdzie czas rejestracji może mieć krytyczne znaczenie.
• Korzystać z e-recept i e-zwolnień – zwłaszcza osoby, które mają trudności z poruszaniem się lub przebywają w odległych miejscach.
• Uzyskiwać informacje o stanie zdrowia – dostęp do wyników badań, opisów diagnostycznych i porad medycznych.
• Korzystać z teleporad – możliwość konsultacji z lekarzem bez konieczności wizyty w placówce medycznej, co jest szczególnie istotne dla osób starszych lub z niepełnosprawnościami.

Brak dostosowania stron internetowych i aplikacji mobilnych w placówkach medycznych bezpośrednio naraża pacjentów na ryzyko wykluczenia cyfrowego, które może pogorszyć ich stan zdrowia z powodu trudności w dostępie do opieki.

Jak brak dostępności wpływa na wykluczenie cyfrowe?

Brak dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych placówek medycznych skutkuje wykluczeniem części pacjentów. Szczególnie narażone są osoby:

1. Osoby starsze. – Często mają trudności z korzystaniem z nowoczesnych technologii, ale również wymagają częstszej opieki medycznej.
2. Osoby z niepełnosprawnościami. – Brak dostosowania interfejsu do osób niewidomych, niesłyszących, czy z ograniczeniami ruchowymi prowadzi do odcięcia ich od niezbędnych usług zdrowotnych.
3. Osoby o niskich kompetencjach cyfrowych. – Skomplikowane interfejsy, brak prostych opcji nawigacji, nieczytelne formularze online mogą wykluczać osoby, które mają ograniczone umiejętności technologiczne.

Konsekwencje wykluczenia cyfrowego w służbie zdrowia

Brak dostępności stron internetowych i aplikacji medycznych może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak:

• Brak dostępu do terminowych usług medycznych. – Trudności w rejestracji na wizytę, uzyskaniu wyników badań czy odbiorze e-recept mogą pogorszyć stan zdrowia pacjenta.
• Wykluczenie osób starszych i niepełnosprawnych. – Te grupy, które najczęściej potrzebują opieki zdrowotnej, są szczególnie narażone na skutki braku dostępności.
• Ograniczenie dostępu do telemedycyny. – W czasie pandemii teleporady stały się popularnym rozwiązaniem, a ich brak dostępności cyfrowej wyklucza osoby, które nie mogą osobiście udać się do placówki.

Jak przeciwdziałać wykluczeniu cyfrowemu w sektorze zdrowia?

Aby zapobiegać wykluczeniu cyfrowemu w służbie zdrowia, konieczne są odpowiednie działania:

1. Dostosowanie stron i aplikacji medycznych. – Zgodność z wymogami ustawy i standardami WCAG 2.1, które gwarantują, że usługi zdrowotne będą dostępne dla wszystkich.
2. Szkolenia dla personelu. – Personel medyczny rozumiał znaczenie dostępności cyfrowej i mógł odpowiednio reagować na potrzeby pacjentów.
3. Wsparcie techniczne dla pacjentów. – Oferowanie pomocy technicznej pacjentom, którzy mają trudności z korzystaniem ze stron internetowych lub aplikacji mobilnych.

Dostępność cyfrowa stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów świadczących usługi medyczne jest nie tylko obowiązkiem prawnym wynikającym z Ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r., ale również kluczowym elementem zapewniającym równość w dostępie do opieki zdrowotnej. Placówki takie jak szpitale, przychodnie czy poradnie specjalistyczne muszą dostosować swoje cyfrowe narzędzia do potrzeb pacjentów, aby zapobiegać wykluczeniu cyfrowemu i zagwarantować pełny dostęp do niezbędnych usług medycznych.